ورق ضد سایش چیست؟ کاربرد و مزایا

زمانی که دو سطح بر روی یک دیگر لغزش پیدا می کنند، فرآیند سایش شکل می گیرد. یکی از انواع ورق های فولادی، مدل های ضد سایش می باشند که نسبت به سایش از مقاومت خوبی برخوردار می باشند. نام دیگر ورق های ضد سایش که در صنعت به کار برده می شود، هاردوکس می باشد. در ادامه به بررسی این محصولات می پردازیم.

معرفی ورق ضد سایش

همان طور که اشاره کردیم، ورق ضد سایش یا ورق فولادی هاردوکس یکی از محصولات پر کاربرد در صنایع می باشد. این شیت در واقع یک آلیاژ با درصد کربن بالا می باشد و همان گونه که می دانید وجود عنصر کربن در هر محصولی سبب سختی و مقاومت آن می شود و از طرفی دیگر با بالا رفتن درصد این عنصر، استحکام و خواص ورق ضد سایش نیز افزایش می یابد.

تولید این فلزات مقاوم به وسیله روش نورد صورت می گیرد. لازم به ذکر است در ترکیبات شیمیایی ورق های ضد سایش، دو عنصر کربن و منگنز وجود دارد که سبب ایجاد لایه هایی از کاربید آهنی که یک ترکیب بسیار سخت است، می شوند. سختی های ورق ضد سایش به صورت 400، 450، 500، 550 و 600 برینل و حتی بالاتر نیز می‌ باشند که نامگذاری آن ها را تعیین می کند. همچنین می توانید قیمت روز ورق روغنی را در وب سایت آهن اینفو به صورت لحظه ای مشاهده نمایید.

قسمت های مختلف یک سیستم تحت سایش

جهت خرید ورق سیاه یا یک ورق ضد سایش ابتدا باید اجزای سیستم سایشی با دقت کامل تبیین شوند. به طور مثال اگر ماده ساینده سنگ باشد و در محیط آب انجام شود، همه پارامترهایی که در ادامه ذکر می کنیم در انتخاب نوع و سختی ورق هاردوکس باید در نظر گرفته شوند:

همچنین شما در جهت مطالعه بیشتر درباره ورق سیاه به مقاله ورق سیاه چیست مراجعه کنید.

مطابق با استاندارد DIN50320  یک سیستم سایشی (Tribological System)  شامل چهار عضو اصلی می باشد:

مواد ساینده (Active Body) 

موادی که موجب سایش سطح می شوند؛ مانند سنگ، خاک، ماسه، سیلیس و ...

مواد تحت سایش (Passive Body) 

قسمتی از سیستم سایشی درگیر با مواد ساینده است و ذرات سطحی خود را از دست می دهد.

مواد میانی (Accompanying Secondary) 

موادی شامل آب، روغن، اسید یا هوا که ممکن است بین دو عضو بالا باشند.

فاکتورهای محیطی (Ambient Medium) 

عواملی که سیستم در آن ها عمل می کند؛ مانند درصد رطوبت، نمک، خشکی هوا، دما و ...

عوامل مؤثر برخاصیت ضد سایش فولادها

هر فولاد مطابق با سیستم بالا دارای خواص ضد سایش می باشد که در ادامه آن ها را بیان می کنیم.

عملیات کوئنچ تمپر:  یکی از عوامل تأثیرگذار بر سختی و سختی پذیری فولادهای ضد سایش، کوئنچ یا سریع سرد شدن محصول پس از عملیات فولادسازی است. بالا رفتن سرعت سرمایش منجر به ریزتر قرار گرفتن اندازه دانه ها در فولاد خواهد شد. پس از کوئنچ کردن، عملیات تمپر انجام می شود تا سبب کاهش تردی و افزایش چقرمگی فولاد شود.

پدیده کارسختی:  از دیگر دلایل پدید آمدن خواص ضد سایش، کار سختی است. در زمان شکل گیری این قطعات، اعوجاج بسیار زیادی در شبکه کریستالی فولاد پدید می آیند. آن ها سبب شکل گیری عیوبی خواهند شد که سبب جلوگیری از حرکت نابجایی ها در سطح فولاد می شوند و در نهایت سختی محصول افزایش می یابد. با این حال هر چقدر که روند شکل دهی این محصولات سیکل های بیشتری را طی کند، درصد سختی بیشتر می شود.

درصد کربن:  همان طور که اشاره کردیم، عنصر در خاصیت ضد سایش فولاد تأثیرگذار است و سبب افزایش سختی و چقرمگی فولاد می دهد. با این حال در نظر داشته باشید که افزایش بیش از حد کربن سبب کاهش استحکام کششی فولاد شده و آن را ترد و آسیب پذیر می کند.

انواع ورق ضد سایش

چورق‌های ضد سایش، انواع مختلفی دارند:

• ورق ضد سایش هاردوکس
• ورق ضد سایش ولدوکس
• ورق ضد سایش دورستات
• ورق ضد سایش کرسابرو
• ورق ضد سایش دیلیدور

ورق ضد سایش هاردوکس

این شیت در صنایع داخلی کاربرد بیشتری داشته و گریدهای آن شامل 400، 450 و 500 می باشد. همچنین از ویژگی های این محصول می توان به داشتن قابلیت ماشین کاری، جوشکاری و فرم پذیری اشاره کرد.

ورق ضد سایش ولدوکس

این نوع شیت به علت داشتن مقاومت و استحکام بالا و جوش‌پذیری خوب در صنعت خودرو بیشترین استفاده را دارد.

ورق ضد سایش کرسابرو

از ویژگی های شیت کرسابرو علاوه بر مقاومت بسیار بالا در برابر سایش می توان به داشتن قابلیت جوش پذیری اشاره کرد. زمانی که این محصول تحت فشار و سایش با صخره و سنگ قرار می گیرد. قابلیت کششی آن تا 70 برابر بیشتر می شود؛ بنابراین داشتن مقاومت این نوع از محصولات ضد سایش سبب صرفه جویی در هزینه ها می شود.

ورق ضد سایش دورستات

شیت های دورستات نیز با داشتن گریدهای سختی متفاوت از 400 تا 600 تولید شده و ترکیب شیمیایی آن سبب افزایش قابلیت جوشکاری فولاد در مقایسه با دیگر محصولات ضد سایش می شود. این موضوع در حالی است که در ضخامت های کمتر نیازی به پیش گرمایش قبل از عملیات جوشکاری نمی باشد.

جالب است بدانید این آلیاژ به علت داشتن کیفیت عالی، جوش پذیری مناسبی داشته و سختی و مقاومت بالای آن سبب افزایش عمر قطعات تحت سایش و در نهایت کمتر شدن هزینه های نگهداری می شود. همچنین جهت اطلاع از قیمت ورق شیروانی 6 متری می توانید به وب سایت آهن اینفو در قسمت جداول قیمت مراجعه کنید.

این محصول در صنایع بسیاری کاربرد دارد که برخی از آن ها به صورت موارد زیر می باشند:

• صنایع معدن
• ماشین ‌سازی
• تولید سیمان
• ادوات کشاورزی
• لای ‌روب ‌ها و ...

همچنین بخوانید: معرفی انواع ورق شیروانی

ورق ضد سایش دیلیدور

شیت ضد سایش دیلیدور با داشتن مقاومت و کیفیت بیشتر جهت استفاده در صنایعی مانند فولادی سازی، معادن سنگ، فلزات و سیمان مناسب می باشد. تصمیم در مورد این که کدام ورق ضد سایش بهتر است بسته به عوامل مختلف مانند محیطی که قرار است در آن به کار برده شوند یا مقدار سایشی که قرار است تحت اثر آن قرار بگیرند، دارد.

ورق ضد سایش راک­ استار (RockStar)

آخرین و مهم ترین شیت های ضد سایش نوع راک استار 400 می باشد که روند تولید آن به وسیله عملیات حرارتی کوئنچ تمپر صورت می گیرد. این محصول ترکیب فوق العاده ای از سختی، شکل پذیری و چقرمگی داشته و با درصد کربن کم ساخته می شود؛ بنابراین خواص جوشکاری مناسبی دارد. ضخامت این محصولات معمولاً 6 تا 75 میلی متر است.

بهترین ویژگی‌ های ورق ضد سایش

بهترین ویژگی ‌های ورق ضد سایش، عبارت ‌اند از:

• به وسیله عملیات نورد سرد تولید شده و دارای طول عمر بالا حتی در شرایط سخت می باشد.
• جهت استقامت در شرایط سخت و طولانی تولید شده و مقاومت بالایی در برابر سایش، ضربه و سختی دارد.
• خاصیت شکل‌پذیری بالا و قابلیت جوشکاری دارد.
• داشتن استحکام بالا در شیت های ضد سایش، سبب کم شدن احتمال تغییر شکل موضعی و ساییدگی در آن خواهد شد.

کاربرد ورق ضد سایش

بیشترین کاربرد محصولات ضد سایش در معادن می باشد که مهم ترین آن ها شامل معادن سنگ، آسیاب ها و فرایندهایی که دارای سایش شدید می باشد، است. از دیگر کاربرد این محصولات می توان به زمینه هایی مانند نوار نقاله، حمل مواد ساخت و ساز و خودروسازی اشاره کرد.

کدام یک از ورق ‌‎های ضد سایش مناسب ‌‎تر است؟

همان طور که بارها تکرار شد، تصمیم برای انتخاب نوع ورق ضد سایش بسته به استفاده های آن صنعت، ویژگی ها و گرید محصولات نهایی داشته و باید تمامی این موارد با ویژگی ورق های ضد سایش هماهنگ باشد. همچنین باید دریافت که شیت های ضد سایش در چه محیطی با چه آب و هوایی قرار است استفاده شوند و موادی مانند روغن، آب یا هوا در بین آن ها قرار می گیرد یا اهمیتی ندارد.

راهنمای خرید ورق ضد سایش

نرخ انواع ورق ضد سایش مانند قیمت ورق اسیدشویی بستگی به ضخامت، وزن و ویژگی های آن دارد. همچنین این محصولات مانند دیگر ورق های فولادی، با داشتن عناصر آلیاژی مختلف سبب تغییر در ویژگی ها و کاربرد نهایی خود می شوند. با این حال بازار محصولات فولادی در کشور همواره با نوسانات مختلفی مواجه است و قیمت ثابتی برای آلیاژهای آهنی و غیر آهنی نمی توان گفت. برای خرید ورق هاردوکس یا ضد سایش بهتر است شرایط زیر را در نظر داشته باشید:

• دارای رنگ ضد اکسیداسیون اپوکسی باشد.
• برچسب رنگی با شماره ذوب و کلیه مشخصات ذکر شده باشد.
• تست UT  کامل در مشخصات آن قید شده باشد.
• دارای شناسنامه اصلی باشد.
• لبه هایی کاملاً تیز و فاقد هر نوع اعوجاج داشته باشد.
• برخی از لیبل های جانبی جهت شناسایی سریع کالا موجود باشد.

جمع بندی

به طور کلی ورق ضد سایش یا هاردوکس بیشتر در صنایع معدنی کاربرد داشته و دارای انواع مختلفی می باشد. هر کدام از آن ها نیز بسته به ویژگی هایی که دارند، گرید های مختلفی را به خود اختصاص می دهند. وجود کربن در این محصولات سبب افزایش سختی و استحکام آن ها شده و بیش از حد بودن آن منجر به از دست رفتن خاصیت کششی فولاد خواهد شد. برای خرید بهترین ورق های ضد سایش لازم است نکاتی که در این مطلب به آن ها اشاره شد را در نظر داشته باشید.