روند فعلی فولاد خوزستان / واگذاری سهام به نفع چه شخصی ... .
دوشنبه ۲۱ آبان ۹۷
به‌منظور بررسی موضوع سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه اصفهان در فولاد اکسین خوزستان خبرگزاری فارس گفت‌وگویی تفصیلی با بهمن آرمان پیشکسوت صنعت فولاد انجام داد.
به گزارش خبرگزاری فارس از اهواز، درحالی‌که سراسر جهان به‌ویژه کشورهای درحال‌توسعه به‌منظور تقویت اقتصادهای ملی و محلی برنامه‌های متعددی جهت جذب سرمایه‌گذار، بالابردن‌تولید، فراهم کردن فرصت‌های اشتغال و درنهایت رسیدن به رشد و توسعه را اجرا می‌کنند و اجرای این برنامه‌ها در بازارهای مالی کارا روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود، اما در استان خوزستان وضع به گونه‌ای دیگر است.
در خوزستان با توجه به بحران‌های اقتصادی متعددی که متوجه صنعت استان شده است، اما فروش سهام فولاد اکسین به فولاد مبارکه که به‌نوعی با انتقال دانش فنی صنعت فولاد و تأمین مواد اولیه فولاد اکسین همراه است موافقان و مخالفان زیادی را به دنبال داشت.
به‌منظور بررسی موضوع سرمایه‌گذاری فولاد مبارکه اصفهان در فولاد اکسین خوزستان خبرگزاری فارس گفت‌وگویی تفصیلی با بهمن آرمان دکتری اقتصاد با گرایش صنعتی، یکی از پیشکسوتان صنعت فولاد کشور، نماینده وزارت امور اقتصادی در هیئت‌امنای حساب ذخیره ارزی دولت هشتم و مشاور اقتصادی وزیر اقتصادی وقت انجام داد که در ادامه می‌خوانید.
به‌عنوان سؤال نخست بفرمایید فرصت‌های خرید سهام شرکت فولاداکسین توسط شرکت فولاد مبارکه اصفهان در خوزستان چه چیزی می‌تواند باشد؟
آرمان : فروش قانونی سهام فولاد اکسین خوزستان که یک شرکت زیان ده است و با ظرفیت یک‌میلیون و 150 هزارتن بسیار کمتر از ظرفیت اسمی خودش در حال فعالیت است، به شرکت فولاد مبارکه اصفهان تبدیل به یک مسئله عمده در خوزستان شده است، از طرفی مدیریت فولاد خوزستان اعلام می‌کند: برای خرید 60 درصد سهام باقی‌مانده شرکت فولاد اکسین اقدام خواهد کرد، البته سؤالی که اینجا مطرح می‌شود این است که آیا فولاد خوزستان منابع مالی کافی برای خرید سهامی باقی‌مانده دارد یا خیر؟
فروش سهام فولاد اکسین خوزستان به فولاد مبارکه اصفهان منافع زیادی دارد چرا که فولاد مبارکه تولیدکننده انحصاری ورق فولادی در ایران است و شرکت دیگری در کشور وجود ندارد که ورق فولادی باکیفیت بالا و صادرکننده به کشورهای اروپایی تولید کند.
البته یک واحد بسیار قدیمی و دست‌دوم که از سوئیس خریداری‌شده در گیلان وجود دارد، اما ورق‌های باکیفیت مناسب تولید نمی‌کند و دیگری کارخانه نورد لوله اهواز است که آن‌هم ورق‌های با عرض 600 میلی‌متر تولید می‌کند که هیچ‌گاه با ظرفیت اسمی به تولید نپرداخته است.
تعداد کارخانه‌هایی که بتوانند ورق‌های فولادی خاص با عرض 4.5 متر در جهان بسازند بسیار کم است و شاید 4 تا 5 کارخانه مشابه فولاد اکسین در جهان وجود داشته باشد که انتظار می‌رود با انتقال دانش فنی فولاد مبارکه اصفهان تولید محصولات باکیفیت افزایش پیداکرده و بخشی از تولیدات فولاد اکسین خوزستان که در بازار داخلی به علت عدم توسعه صنعت کشتی‌سازی و مافیای واردات قابل‌جذب نیستند به خارج از کشور صادر و سهم استان را در صادرات غیرنفتی نیز افزایش دهیم.
وظیفه و مسئولیت‌های فولاد خوزستان در قبال صنایع استان و مسئولیت های اجتماعی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
آرمان: متأسفانه فولاد خوزستان به مسئولیت‌های اجتماعی و نقشی که می‌توانست داشته باشد عمل‌نکرده است که دلیل آن وجود مدیریت ضعیف موجود در این مجموعه فولادی است، از طرفی فولاد خوزستان عملاً خام فروشی می‌کند، یعنی شمش تولید و آن را می‌فروشد درصورتی‌که سود اصلی در بخش نورد است و فولاد خوزستان می‌توانست صنایع دیگری را توسعه دهد.
به‌عنوان‌مثال: فولاد خوزستان می‌توانست کارخانه ورق بسازد و سهم خودش را در چشم‌انداز 1404 حفظ و تولید خود را افزایش دهد همان‌طوری که فولاد مبارکه اصفهان این کار را کرد؛ فولاد مبارکه اصفهان در برنامه چشم‌انداز 1404 به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده است که بتواند سهم 50 درصدی خود را در تولید فولاد کشور حفظ کند؛ اگر فولاد خوزستان که تولید فعلی آن 3.7 میلیون تن است بخواهد سهم خود را در برنامه چشم‌انداز حفظ کند باید تولید خود را حداقل 12.5 تن برساند که متأسفانه در برنامه‌های فولاد خوزستان چنین چیزی دیده نمی‌شود.
تا پایان سال گذشته مسئول طرح‌های بزرگ و متوسط استان خوزستان بودم و نشست‌هایی با مسئولان فولاد خوزستان داشتم اما برنامه خاصی از فولاد خوزستان برای حفظ سهم خود درآینده ندیدم که ادامه این رویه می‌تواند فولاد خوزستان را در آینده به واحد زیان ده تبدیل کند؛ فولاد خوزستان حدود 70 درصد از سنگ‌آهن موردنیاز خود را از معادن مرکز ایران از طریق جاده بسیار نامناسب شهرکرد خوزستان که هزینه حمل را بالابرده تأمین می‌کند، درحالی‌که طی این مدت می‌توانست از طریق فشار به دولت و یا مسئولان استان راه‌آهن اصفهان- اهواز که مطالعات آن در سال 1355 توسط شرکت ایتالیایی «کالولوتی» انجام‌شده را اجرایی کند.
همان‌طور که می‌دانیم شرکت‌های توسعه محور جهت سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها نیاز به سرمایه دارند که یا باید از نظام بانکی وام دریافت کنند یا از طریق سود سالیانه خود نسبت به تهیه سرمایه موردنیاز اقدام کنند فولاد خوزستان و فولاد مبارکه در این زمینه چگونه عمل می کنند؟
آرمان: در سال گذشته در فولاد مبارکه به هر سهم 25 تومان سود تعلق گرفت که از هر سهم تنها 10 تومان آن توزیع شد که فولاد مبارکه با سود باقی‌مانده موفق شد کارخانه «گندله سازی» سنگان و کارخانه تولید «کنسانتره سنگ‌آهن» را بسازد درحالی‌که در سال گذشته مدیریت فولاد خوزستان تقریباً شرکت را از منابع مالی تهی کرد و عملاً دست در جیب سهامداران خودکرده و حتی از ذخایر برای پرداخت سود نقدی استفاده کرد.
فولاد خوزستان پولی ندارد تا از مصوبه سران سه قوه استفاده کند
امسال نیز فولاد خوزستان اقدام به توزیع بسیار بالای سود نقدی که عملاً به آن اجازه فعالیت‌های توسعه‌ای نمی‌دهد زد؛ فولاد مبارکه هر سهم خود را که 75 تومان بود تنها 25 تومان آن به‌صورت نقدی پرداخت کرد، این در حالی است امسال سران سه قوه تصمیم گرفتند سود اختصاص داده‌شده به سرمایه‌گذاری مجدد در سال 97 را از مالیات معاف کنند اما در حال حاضر فولاد خوزستان پولی ندارد که بخواهد از مصوبه سران سه قوه استفاده کند چراکه از ابتدا مدیریت‌های ضعیف فولاد خوزستان نتوانستند همگام با سایر واحدهای فولادسازی بزرگ کشور پیشرفت کند به طوری‌که مثلا فولاد مبارکه ظرفیت خود را از 2.4 میلیون تن به 7.2 میلیون تن رساند و ذوب‌آهن درصدد رسیدن به ظرفیت 6 میلیون تن است و فولاد خراسان موفق شد ظرفیت خود را از 600 هزار تن به 2 میلیون تن برساند حرکت کند.
فولاد خوزستان همچنان به‌عنوان یک بنگاه اقتصادی با بنیه مالی بسیار ضعیف به فعالیت خود ادامه می‌دهد؛ عدم اجرای طرح‌های توسعه‌ای در این شرکت می‌تواند اثرات منفی بر نرخ بالای بیکاری در خوزستان بگذارد و استاندار، نمایندگان مجلس و مدیریت شرکت فولاد خوزستان در قبال این آمار مسئول هستند؛ البته بر سرکار آمدن مدیریت جدید حرکت‌های مثبتی مانند: ساخت واحد زمزم 3 و افزایش تولید زیر سقف تولید به 5.2 میلیون تن در سال عملیاتی شده است که نشان از تعدیل دیدگاه‌های گذشته دارد که جای امیدواری فراوان دارد.
نظر شما در رابطه با دانش فنی فولاد مبارکه اصفهان و فولاد خوزستان در تولید ورق چیست؟
آرمان: شرکت فولاد خوزستان تولیدکننده محصولات میانی فولاد است، یعنی یک کارخانه کامل فولادسازی نیست درحالی‌که فولاد مبارکه، فولاد خراسان و ذوب‌آهن اصفهان خطوط کامل تولید را دارند؛ در اصطلاح اقتصادی از بنگاه‌های اقتصادی مثل فولاد خوزستان با عنوان «خون‌فروشی» نام می‌برند به خاطر اینکه محصولات باارزش افزوده بالا تولید کنند شمش فولادی خود را به دلیل نزدیکی به دریا صادر می‌کند که طی این مدت به دلیل مدیریت‌های ضعیف فولاد خوزستان هیچ‌وقت نگاه بلندمدت در این بنگاه اقتصادی وجود نداشته و نمایندگان استان به‌جای پرداختن به مسائل اساسی مثل احداث راه‌آهن اصفهان-اهواز و یا پروژه‌های بزرگی مثل احداث پالایشگاه خوزستان در شمال شرق آبادان که از تنها تابلوی زنگ‌زده بیشتر باقی نمانده و فولاد خرمشهر که می‌توانست توسط فولاد خوزستان عملیاتی شود را رها کرده‌اند مشغول موضوعات حاشیه ای شده اند.
گفته می‌شود احداث شرکت‌های فولادی به دلایل هزینه‌های نگهداری و آب بر بودن آن‌ها مقرون‌به‌صرفه نیست؛ نظر شما چیست؟
آرمان : طی مطالعاتی که پیش از انقلاب انجام شد تنها 4 نقطه در ایران برای ساخت کارخانه‌های فولاد مشخص شد، این مطالعات پس از انقلاب نیز که توسط شرکت «ایلی تک» که شرکت بسیار معتبری درزمینهٔ صنعت فولاد است انجام شد خوزستان مناسب‌ترین مکان برای احداث کارخانه‌های فولاد مشخص شد، و دلیل آن نزدیکی به ذخائر طبیعی، آب‌های آزاد و وجود آب در خوزستان است.
صنعت فولاد در جایی جز خوزستان صرفه ندارد
به‌عنوان‌مثال: در فولاد خوزستان یک مترمکعب آب در ثانیه مصرف می‌شود و قیمت آب در تابستان و زمستان به‌طور میانگین 325 تومان است، درحالی‌که قیمت آبی که برای فولاد هرمزگان از دریا شیرین می‌شود 8 هزارتومان تمام می‌شود؛ بنابراین منطق اقتصادی حکم می‌کند که کلیه واحدهای فولادسازی کشور با مونتاژ و کارخانه‌های ذوب به خوزستان منتقل شود چراکه اگر قرار باشد آب موردنیاز آن‌ها از طریق خط لوله از خلیج‌فارس شیرین سازی و منتقل شود قطعاً قیمت تمام‌شده آب بسیار بالا خواهد بود و صنعت فولاد نمی‌تواند درجایی دیگر جز خوزستان باشد.
بنده این مسائل را در زمان آقای شریفی مدیریت سابق فولاد خوزستان که مدتی مدیرعامل شرکت ملی فولاد بود نیز مطرح کردم که احداث کارخانه‌ها فولادسازی در استان‌های کرمان، یزد، فارس، آذربایجان شرقی و... با این قیمت آبی که برای آن‌ها تمام می‌شود تولید فولاد برای آن‌ها به مقرون‌به‌صرفه نیست و پیشنهاد دادم تولید آن‌ها را به تولید آهن اسفنجی محدود کنند و یک واحد ذوب بسیار بزرگ بین 7 تا 8 میلیون تن در جنوب اهواز بسازیم و آهن اسفنجی تبدیل به شمش فولادی و محصولات پایانی کنیم که آقای شریفی در پاسخ گفت: شما اگر جای بنده بودید جرأت داشتید بگوید در سبزوار آب نیست و فولاد را باید به آهن اسفنجی محدود کرده و مابقی را به خوزستان ببریم؟ قطعاً در این شرایط استاندار، نمایندگان و مردم در مقابل ما می‌ایستند.
استاندار خوزستان باید از فرصت پیش‌آمده استفاده کند و از فولاد مبارکه اصفهان بخواهد سرمایه‌گذاری را تنها محدود به انتقال تکنولوژی نکند بلکه موظف شود کارخانه ذوب فولاد اکسین را بسازد و در طرح‌های توسعه‌ای فولاد خوزستان که تنها در شادگان می‌تواند صورت بگیرد مشارکت کند اگر این تعهدات گرفته شود دیگر با مشکلاتی که در فولاد کاویان اتفاق افتاد که بعد از واگذاری به دانیال زاده مقرر شد کارخانه ذوب فولاد احداث شود اما بخش خصوصی این طرح را بایگانی کرد درحالی‌که این طرح می‌توانست هزاران شغل در خوزستان ایجاد کند.
چرا تاکنون فولاد خوزستان نگرش هلدینگی به صنایع استان نداشته است؟
آرمان: فولاد خوزستان رسالت ملی مانند: فولاد مبارکه، فولاد خراسان و ذوب‌آهن اصفهان برای خود در نظر نگرفته است؛ مدیریت فولاد خوزستان دارای بخشی است به نام مدیریت استراتژیک و بنده زمانی که در خوزستان مشغول به کار بودم سؤال کردم خروجی شما به‌عنوان معاونت استراتژیک چه بوده است اما فولاد خوزستان در پاسخ به نامه رسمی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان پاسخ قانع‌کننده‌ای نداشت.
مدیریت فولاد خوزستان نسبت به مدیریتی که در فولاد مبارکه و یا ذوب‌آهن اعمال می‌شود کاملاً متفاوت است، در این شرکت افرادی با گرایش‌ها جناحی خاص به کار گرفته می‌شوند درحالی‌که در واحدهای دیگر اقتصادی انتصابات جناحی نیست؛ در خوزستان مدیریت‌ها را محدود به افراد بومی کردیم و برای افراد بومی هیچ تعریفی صورت نگرفته که دارای چه ویژگی‌هایی داشته باشد؛ وقتی یک جوان 40 ساله تبریزی مدیر عمل بزرگ‌ترین شرکت خدمات تاکسی‌رانی دنیا می‌شود که فقط 8 میلیون نفر پرسنل دارد دیگر نباید در خوزستان بحث‌های قومی و جناحی ملاک تصدی پست‌های مدیریتی باشد.
سخن پایانی شما؟
آرمان: قرارداد فولاد مبارکه در سال 1976 میلادی یعنی 2.5 سال قبل از انقلاب به امضا رسید و همه جوانب از جمله آموزش و انتقال تکنولوژی در آن دیده شد و مبلغ 420 میلیون دلار به ارزش دهه 60 خورشیدی برای اعزام یک هزارو 800 نفر به ایتالیا از طریق فروش نفت خام خوزستان پرداخت شد بنابراین این دانش متعلق به همه مردم ایران است.
شرکت فولاد مبارکه اصفهان یک شرکت سهامی عام است و شاید ده‌ها هزار سهام‌دار، با در نظر گرفتن سهام عدالت خوزستانی داشته باشد که طبعاً به دنبال انتقال تکنولوژی و شیوه مدیریتی فولاد مبارکه اصفهان که توسط ایتالیایی‌ها طراحی شد خوزستانی‌ها نیز از این منتفع می‌شوند.
گفت‌وگو از: عاطفه اسماعیلی منش