کارشناس بین‌الملل حوزه سنگ‌آهن و فولاد جهانی بررسی کرد سناریوهای سنگ‌آهن ایران در زمان تحریم
یکشنبه ۱۸ شهریور ۹۷
کنفرانس‌های جهانی در حوزه زنجیره فولاد و سنگ‌آهن در اقصی نقاط جهان، اوضاع اقتصاد ایران را در دو شرایط تحریم و منهای شرایط تحریم مورد واکاوی قرار می‌دهند. در واقع چنین ادبیاتی لازمه تحلیل وضعیت ایران در مجامع بین‌المللی و حتی داخلی است تا آینه تمام نمای وضعیت ایران باشد، در واقع ایران با بررسی و تمرکز روی بازارهای منطقه و حتی نوظهور باید با یافتن بازارهای آلترناتیو و جایگزین از رکود دوری جسته و جایگاه خود را در حوزه سنگ‌آهن در دنیا حفظ کند.
کیوان جعفری طهرانی به‌عنوان کارشناس بین‌الملل حوزه سنگ‌آهن و فولاد جهانی در کنفرانس جهانی «فروآلیاژهای ۲۰۱۸» که از چهارشنبه هفته گذشته در دهلی نو، پایتخت هندوستان آغاز به کار کرد و بعد از سه روز در ۱۶ شهریور به کار خود پایان داد درخصوص تعادل زنجیره ارزش فولاد ایران در افق ۱۴۰۴ (۲۰۲۵م) گفت: ایران در هیچ یک از بخش‌ها به جز سنگ‌آهن کمبودی ندارد که این کمبود البته چشمگیر و در حدود ۳۲ میلیون تن است. این کمبود در نهایت به بخش کنسانتره منتقل خواهد شد که کسری این بخش ۶ میلیون تن برآورد می‌شود. همچنین در گندله یک میلیون تن و در آهن اسفنجی و چدن احتمالا کمبود ۸ میلیون تنی وجود خواهد داشت. وی سناریوهای محتمل در صادرات فولاد ایران را به شرط نبودن تحریم‌ها چنین تشریح کرد: براساس نسبت صادرات بر تولید ایران، صادرات ۶/ ۱۵ میلیون تنی در افق ۱۴۰۴ محتمل است. براساس نسبت صادرات بر تولید جهانی، صادرات ۲/ ۱۱ میلیون تن برای ایران در این افق محتمل‌تر خواهد بود. همچنین حداکثر صادرات به‌طور بالقوه ۵/ ۱۰ میلیون برآورد می‌شود، اما براساس چشم‌انداز برنامه‌ریزی شده و بر اساس طرح جامع فولاد، ایران باید ۲۰ میلیون تن در افق ۲۰۲۵ صادرات داشته باشد تا شاهد مازاد عرضه در داخل کشور نباشیم. جعفری‌طهرانی درخصوص تاثیر تحریم‌های آمریکا بر تولید و صادرات فولاد ایران نیز گفت: تحریم‌های جدید قطعا بر صادرات فولاد ایران تاثیرگذار خواهد بود اما شرکت‌های فولادی و تجار به دنبال بازارهای جدید هستند.
وی افزود: ایران برای تکمیل «پروژه‌های زنجیره ارزش فولاد» اگرچه در زمان برجام از تکنولوژی‌های اروپایی بهره می‌برد ولی در چنین برهه‌ای به ناچار به تکنولوژی‌های چینی رجوع خواهد کرد تا از تاثیر تحریم‌ها بکاهد. طهرانی گلوگاه اصلی بازار سنگ‌آهن و فولاد ایران در شرایط فعلی را «افزایش هزینه‌های حمل به دلیل نبود کشتی از مبادی یا مقاصد بنادر ایران» و همچنین «عدم دسترسی به کانتینر برای صادرات» خواند و گفت: نوبت دوم تحریم‌ها قرار است از ۴ نوامبر ۲۰۱۸ آغاز شود که این موضوع، مساله حمل را پیچیده‌تر خواهد کرد.
وی در بخش دیگری از سخنرانی خود در این کنفرانس بین‌المللی با اشاره به چشم‌انداز تولید گندله و تقاضای کنسانتره در خاورمیانه گفت: تولید گندله ایران در سال ۲۰۱۷ بالغ بر ۴۸ میلیون تن بود و چشم انداز ۲۰۲۵ آن تولید ۷۵ میلیون تن است. ایران در تولید «کنسانتره سنگ‌آهن» تا سال ۲۰۱۷ به تولید ۵۰ میلیون تن رسیده که پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال ۲۰۲۵ به ۸۰ میلیون تن برسد.
این در حالی است که همسایگان ایران در منطقه وضعیت ضعیف‌تری دارند، به‌طوری‌که تولید گندله بحرین در سال گذشته میلادی ۱۱ میلیون تن از دو فاز گندله‌سازی شرکت فولاد بحرین بوده است. وی ادامه داد. نام قدیم فولاد بحرین GIIC بود که در آن زمان کنسانتره از CVRD برزیل وارد می‌کرد ولی در حال حاضر بیشتر از CSN به‌عنوان دومین تولید‌کننده سنگ‌آهن برزیل و آنگلو آمریکن به‌عنوان سومین تولید‌کننده سنگ‌آهن برزیل و مقداری نیز از شیلی، سوئد و نروژ وارد می‌کند. در عمان نیز شرکت واله تولید ۹ میلیون تن گندله دارد که کنسانتره مورد نیاز خود را از طریق کشتی‌های واله‌مکس ۴۰۰ هزار تنی از واله برزیل وارد بندر صحار می‌کند. براساس برنامه طرح جامع فولاد عمان، این کشور تا سال ۲۰۲۰ به تولید ۱۸ میلیون تن گندله و تا سال ۲۰۳۰ به تولید ۲۶ میلیون تن فولاد دست خواهد یافت. جعفری طهرانی با بیان اینکه تولید فعلی فولاد خام ایران ۲۲ میلیون تن بوده که برای تولید این میزان ۲۷۰ هزار تن فروآلیاژ نیاز است، گفت: تولید داخلی فروآلیاژ در ایران ۶۵ هزار تن است و ۱۶۲ هزار تن نیز از هندوستان و ۴۳ هزار تن از سایر کشورها تامین می‌شود. کارشناسان حوزه سنگ‌آهن بر این باورند تولید فولاد خام ایران در ۲۰۲۰ به ۳۰ تا ۳۵ میلیون تن برسد و برای این میزان تولید ۴۳۷ هزار تن فروآلیاژ نیاز است. وی در ادامه افزود: اگر هندوستان از تحریم‌های آمریکا تبعیت نکند می‌تواند ۳۳۲ هزار تن فروآلیاژ به ایران صادر کند. طهرانی با اشاره به نقش برجسته‌ای که صادرات هند به ایران دارد، تاکید کرد: هندوستان از سال ۲۰۱۳ تا ماه ژوئن ۲۰۱۸ مجموعا ۴۲۰ هزار تن «فرو منگنز» به خاورمیانه و شمال آفریقا صادر کرد که سهم ایران به ۲۲۰ هزار تن و سهم کویت کمترین میزان و ۲۰ هزار تن بوده است. این کارشناس با جمع‌بندی صحبت‌های خود گفت: بر اساس طرح جامع فولاد، ایران قصد دارد ظرفیت تولید فولاد خام خود را تا سال ۲۰۲۵ به ۵۵ میلیون تن افزایش دهد. در این‌باره آنالیز زنجیره ارزش فولاد ایران اثبات کرده گلوگاه اصلی در ۴ سال آینده «کمبود تولید» و «عرضه سنگ‌آهن» خواهد بود و در صورت عدم اجرای پروژه‌های جدید اکتشاف، استخراج، خردایش و فرآوری هیچ شانسی برای تامین خوراک اولیه واحدها وجود ندارد، مگر آنکه برای دستیابی به اهداف چشم‌انداز ۲۰۲۵ اقدام به واردات سنگ‌آهن و کنسانتره شود.
پیش‌بینی بازار سنگ‌آهن
در حال حاضر تقاضا برای صادرات بازار چین، چنان داغ است که روند صادرات سنگ‌آهن و گندله از هندوستان ادامه دارد؛ قیمت‌هایی که در سایت‌ها وجود دارد همیشه قیمت‌هایی که در معاملات اتفاق می‌افتد نیست چرا که در مورد قیمت گندله، پرمیوم گندله در حال حاضر به حدود ۹۰ دلار رسیده است، در صورتی که می‌دانیم پرمیوم گندله باید با قیمت عیار ۶۲ حساب شود. در این بین باید به این نکته اشاره کرد که در واقع روندی که در حال حاضر در بازارهای جهانی با محوریت چین به راه افتاده را بیشتر باید به دلیل عوامل زیست محیطی دانست.دولت چین اجبار کرده است تولیدکنندگان سنگ‌آهن این کشور به دلیل مسائل زیست محیطی ضوابط مربوط به کنترل آلایندگی هوا را که در فصول سرد سال اتفاق می‌افتد رعایت کنند که دولت چین این مصوبه را به هفته ابتدایی ماه سپتامبر موکول کرده است و اگر این ضوابط را رعایت نکنند مشمول جریمه‌های سنگین خواهند شد.