ضرورت حرکت فولادسازان به سمت فولاد آلیاژی در شرایط تحریم

به گزارش عیارآنلاین، یکی از مهمترین محصولات فولادی که در ساخت آن از تکنولوژی تقریبا پیچیده‌ای استفاده می‌شود، فولادهای ضد‌زنگ و آلیاژی است. این نوع فولادها در صنایع مختلفی از قبیل لوازم خانگی، خودروسازی، کشتی‌سازی، هواپیما سازی، صنایع نیروگاهی و اتمی و بسیاری از صنایع دیگر کاربردهای گسترده‌ای دارند. با بررسی آمارهای تولید در کشورهای مختلف می‌توان دریافت که فولادهای آلیاژی و ضد‌زنگ، محصولاتی استراتژیک بوده و بیشتر تولیدات آن‌ها در داخل مورد استفاده قرار می‌گیرد و درصد کمی از آن که در واقع مازاد به حساب می‌آید به سایر کشورها صادر می‌شود. لازم به ذکر است کل تولید فولاد آلیاژی در دنیا سالانه حدود ۵۰ میلیون تن می‌باشد. در حال‌ حاضر انگلستان، ایالات متحده و اندونزی از برجسته‌ترین صادرکنندگان فولاد ضد‌زنگ در دنیا هستند. نکته ای که شاید کمتر به آن توجه شود این است که فولاد انگلستان در مقایسه با سایر کشورهای فعال فولادی جایگاه بالایی ندارد اما رتبه اول تا سوم صادرات فولاد ضدزنگ را به خود اختصاص داده است و این بدان معنی است که انگلستان به دنبال استفاده از حداکثر ارزش افزوده در زنجیره تولید فولاد می باشد. تا به حال بیشترین صادرات فولاد ضد‌زنگ از مرز ۴۰۰ هزار تن در سال فراتر نرفته است که ضریب اهمیت بالای فولاد آلیاژی را نشان می‌دهد. این در حالی است که کل تولید فولاد آلیاژی ایران در سال ۱۳۹۶ حدود ۳۴۰ هزار تن بوده است. ارزش افزوده ایجاد شده از فولاد آلیاژی در برخی محصولات تا ۱۰ برابر فولاد خام است که علت آن کمیاب بودن آلیاژها، تکنولوژی بالا، زمانبر بودن فرآیند تولید و ریسک بالا به خاطر احتمال خرابی محصول در صورت حمله اکسیژن به فرآیند می‌باشد. لازم به ذکر است که برخی از مراحل تولید فولاد ضد زنگ می‌بایست در محیط بسته و به دور از اکسیژن انجام شود. همچنین یکی از سختترین مراحل در فرآیند ساخت فولاد ضد‌زنگ، کاهش درصد کربن است که باید به زیر ۰.۰۸% و در بعضی آلیاژهای خاص به زیر ۰.۰۳% برسد. در رابطه با مواد اولیه جهت تولید فولاد آلیاژی، تقریبا بیشتر مواد اولیه مورد نیاز فولاد آلیاژی در داخل کشور موجود است و فقط برخی از افزودنی‌های کمیاب که در کشور تولیدی ندارند می‌بایست وارد شود که در مقایسه با دیگر کشورهای تولیدکننده فولاد ضدزنگ و آلیاژی کشور ایران وضعیت بهتری در زمینه تامین مواد اولیه دارد. البته لازم به ذکر است در ساخت برخی از فولادهای آلیاژی تقریبا تکنولوژی ریخته گری و قطعه سازی در ایران وجود ندارد که می بایست مد‌نظر فولادسازان قرار گیرد. متاسفانه اکثر فولادسازها بنا به دلایل مختلف از تولید این محصول ارزشمند امتناع می‌ورزند. در حال حاضر فقط برخی از واحدها، فولاد آلیاژی آن هم در بعضی گریدها و استانداردهای خاص تولید می‌کنند. فولاد آلیاژی یزد با ظرفیت تولید ۷۰۰ هزار تن بیلت ترکیبی آلیاژی و کربنی بزرگترین واحد فولاد آلیاژی کشور است که هم‌اکنون با کمتر از ۶۰ درصد ظرفیت مشغول به تولید برخی از محصولات آلیاژی با کیفیت نه چندان مطلوب می‌باشد. این شرکت در سال ۱۳۹۶ حدود ۶۶ هزار تن صادرات داشته که به نظر می‌آید تنها عامل ادامه حیات آن می‌باشد. از طرفی این واحدها با مشکلات جدی از قبیل تامین مواد اولیه تولید با نرخ آزاد روبه رو هستند که منجر به کاهش حاشیه سود آن ها و به تبع آن کاهش توان رقابت پذیری آن‌ها شده است. به طور کل وضعیت فولاد آلیاژی کشور در شرایط خوبی به سر نمی‌برد و می‌بایست اقدامات زیادی چه در حوزه زیرساختها و چه در حوزه مواد اولیه و تکنولوژی آن صورت گیرد. البته برخی از فولادسازهای بزرگ کشور در این زمینه ابراز علاقه مندی کرده اند. به عنوان مثال فولاد مبارکه اصفهان درباره احداث یک کارخانه فولاد آلیاژی در سواحل جنوبی کشور در صورت جذب سرمایه داخلی یا خارجی ابراز علاقه‌مندی کرده است. طبق بررسی‌های انجام شده در آمارهای ضد و نقیض گمرک، ایمیدرو، اتاق بازرگانی و انجمن تولیدکنندگان فولاد کشور به طور تقریبی از ۲.۵ میلیون تن فولاد وارداتی به کشور حدود ۲۵۰ هزار تن یعنی حدود ۱۰% کل واردات محصولات فولادی از نوع آلیاژی و ضدزنگ می‌باشد. نکته جالب توجه آن است که سهم دلاری فولاد آلیاژی و ضد‌زنگ از کل ارزش واردات محصولات فولادی که رقمی نزدیک به ۲ میلیارد دلار است حدود ۲۳% می‌باشد. با ایجاد شفافیت در وضعیت این محصولات برای فولادسازان و حتی سرمایه‌دارانی که به دنبال سرمایه‌گذاری در طرح‌های پرسود می‌باشند، می‌توان علاوه بر تامین نیاز داخل، وارد رقابت با بازارهای جهانی در کنار رقبایی همچون انگلستان شد. پیشنهاد می‌شود با انجام بررسی‌های لازم و شناسایی تقاضای محصولات آلیاژی در داخل، امکان افزایش ظرفیت واحدهای آلیاژی مورد مطالعه قرار گیرد و در غیراینصورت جهت راه اندازی واحدهای جدید فولاد آلیاژی در نزدیک آب‌های آزاد حداقل به اندازه نیاز داخل و در گام بعد شناسایی بازارهای هدف و صادرات، اقدامات لازم صورت گیرد.